26 Kasım 2009 Perşembe

YÖNETİM PARADOKSU: İÇ KONTROL-İÇ DENETİM PARADOKSU

Yönetim süreçlerinde en fazla yaşanan paradoks iç kontrol kavramı ve kapsamı ile ilgilidir. Kavramsal olarak iç kontrol, bankalarda yönetim tarafından en az anlaşılan ve çoğu zaman iç denetim süreci ile karıştırılan bir terimdir.

İç kontrol dinamik bir süreçtir. İnsanlara (kişilere) bağımlı olmasından ötürü, iç kontrol sürecinden % 100 garanti beklemek saflıktır. İnsanlar tarafından gerçekleştirildiği için iç kontrollerden % 100 garanti beklenemez. Beklenmemesi gerekmektedir.

İç kontrol, iç denetim faaliyeti değildir; iç denetim biriminin normları ve tüzüğü değildir... !

İç kontrol, finansal bilgilerin doğruluğunu, güvenilirliğini, faaliyetlerin etkinliğini ve verimliliğini, yapılan işlemlerin iç ve dış yasa ve düzenlemelere uyğunluğunu amaçlayan dinamik bir süreçtir.

Ax ---> İÇ KONTROL = YÖNETİM

İÇ KONTROL YÖNETİM SÜRECİ = Girdi -> Oluşum -> Çıktı (Sonuç)

İÇ KONTROL SÜRECİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ==>

3P FORMÜLÜ = (POLİTİKA -> PROSEDÜR-> PROSES)

Ax = İç Kontrol Süreci => Ax = ƒ ( A1,A2, A3, A4, A5, An...) =>

Ax = ƒ(Ώ) ,

An = ~ Kontrol Unsurları/İç Kontrol Yönetişim Unsurları

Ax = T1 + T2 + T3+ Tn.... , T > 0 , T ∞

İç kontol bir yönetim aracıdır. Kurumun amaçlarına ulaşmasında yardımcı olacak bir KURUMSAL YÖNETİM aracıdır. Bankacılık doğası gereği iç kontol süreçsiz bir faaliyet alanı düşünmek mümkün değildir.

İç kontrol uygulamalarının yeterliliğine dair değerlendirmeler iç denetim faaliyetleri ile gerçekleştirilir. İç denetçiler, denetlediği birimin iç kontrol unsurlarını iyice bilmesi gerekmektedir.

Kurumun iç kontrol sistemini iyice bilmeden/tanımadan değerlendirme yapmak tehlikeli bir sonuç doğurabilmektedir. Tanıdan tedaviye, iç denetçiler denetledikleri birimlerin iç kontol süreçlerini iyice bilmesi gerekmektedir.

Kurumun iç kontol sistemini anlamak için ez az beş (5) kontol unsurunun iyice bilinmesi ve eş zamanlı olarak bu unsurların denetçiler tarafından değerlendirmeye alınması gerekmektedir. Şöyle ki;

1. KONTROL ÇEVRESİ

Kontrol çevresi unsurları: Dürüstlük ve etik değerler => uzmanlığın dikkate alınması => yönetim felsefesi ve faaliyet yaklaşımı => örgütsel yapı => yetki ve sorumluluk verme yöntemleri => insan kaynakları politikası ve uygulamalarını vb. gibi usurları içermektedir.

2. RİSK DEĞERLENDİRMESİ

Risk değerlendirmesi unsurları: amaçların belirlenmesi=> risklerin tespiti ve analizi=> değişim yönetiminin uygulanması ve hareket tarzlarının belirlenmesi

3. KONTROL EYLEMLERİ

Kontrol Eylem unsurları: fziksel kontroller => faaliyet veya eylemsel düzeydeki yöneticilerin birim veya bölümleriyle ilgili performas sonuçlarının izlenmesi =>Bilgi İşlem Süreç ve Bilgi Sistemleri üzerindeki kontroller => (Bütçe) Amaç ve fiili sonuçları karşılaştırmamızı sağlayan performans göstergelerinin oluşturulması => Görevlerin Ayrıştırılması ve mali niteliğindeki bir işlemin tek bir kişi tarafından sonuçlandırılmaması, tek bir kişinin sorumluluğuna bırakılmaması => İşlemlerin yapılması, işlemlerin kaydı ve aktiflerin korunması farklı kişiler tarafından gerçekleştirilmelidir.

4. BİLGİ VE İLETİŞİM: MUHASEBE BİLGİ SİSTEMİ

Bilgi ve iletişim unsurları: kurumun muhasebe bilgi sistemi (MBS) => gereklilik, zamanlılık, doğruluk ve ulaşabilirlik hususundaki niteliklere bütünüyle uymalıdır.

5. İZLEME

İzleme unsurları: sürekli takip ve izlem => iş süreçlerinin etkinliğinin ve verimliliğinin değerlendirilmesi => yeni kontrol yöntemlerinin geliştirilmesi ve hayata geçirilmesi.

İç kontol unsurlarının önceden bilmesi, ve denetim faaliyetlerinin etkin ve verimli bir şekilde sürdürülebilmesi, kurum amaç ve hedeflerine ulaşmasında hayati bir önem arz etmektedir.

İç kontol "DEVAMLILIK" esasına dayanan bir süreç olup, etkin bir yönetim aracı olarak kullanılması gerekmektedir.

İç kontrol süreci (ve iç denetim süreci) statik bir süreç değil, dinamik bir süreçtir. İç kontol belli başlı zaman, alan ve noktalarda değil, kurumun tüm faaliyetlerini kapsayan dinamik bir süreçtir.

(Banking Paradox: The Paradox of Internal Control and Internal Auditing)