KKTC'de Parasal Aktarım Mekanizması

KKTC’de parasal aktarım mekanizması bankaları ve bankacılık sistemini çok yakından ilgilendiren bir konudur. Profesyonel iktisatçı olarak bu mekanizmayı anlamanın çok yüksek bir akademik önemi olsa da; bankacılar açısından para politikası araçlarının toplam kredi hacmini ve dolayısıyla bankaların portföy tercihlerini nasıl etkilediğini anlamanın çok daha yaşamsal bir önemi bulunmaktadır.

Parasal aktarım mekanizması, Merkez Bankasının uyguladığı para politikasının diğer makro ekonomik değişkenler üzerindeki etkisini ifade eder. Bu etki, özel sektörün Merkez Bankasının uygulayacağı politikalara dair beklentileri ve bu beklentiler paralelinde oluşturduğu tepki ile şekillenir.

Parasal aktarım mekanizmasının beş ayrı kanalı vardır. Bu kanallar sırasıyla şunlardır:

• Faiz Oranı Kanalı: Kısa ve uzun vadeli faiz hadlerindeki değişimlerin fon arzı ve talebini etkilemesiyle çalışan aktarım kanalıdır;
• Varlık Kanalı: Merkez Bankasının para politikalarının yurtiçi varlıkların fiyatları, dolayısıyla değerleri, üzerindeki etkisi aracılığıyla çalışan aktarım kanalıdır;
• Döviz Kuru Kanalı: Yerel para ile yabancı para birimleri arasındaki reel değer değişimlerinin yol açtığı dış ticaret hareketleri aracılığıyla çalışan aktarım kanalıdır;
• Beklentiler Kanalı: Piyasa aktörlerinin gelecek dönemlere ait başta enflasyon olmak üzere ekonomik şartlardaki değişim beklentileri aracılığıyla çalışan aktarım kanalıdır;
• Kredi Kanalı: Kredi kanalı iki ana mekanizma üzerinden işler. Bu mekanizmalardan biri banka kredisi kanalı, diğeri ise bilanço kanalıdır.

Banka kredisi kanalı; genişletici/daraltıcı bir para politikası sonucu bankacılık sisteminin firmalar kesimine toplam kredi verme yeteneğinin artması/azalması şeklinde işler. Buna karşılık, bilanço kanalı ise, bankalardan kredi almış olan firmalar kesiminin uygulanan para politikası sonucu bilançolarının değişiminden dolayı kredi alma yeteneklerinin değişmesi yoluyla işler. Ülke ekonomisinde bu kanallar birbirlerinden tamamen bağımsız hareket etmezler.

KKTC’deki bankacılık yapısı "masraflı" bir bankacılık yapısına sahiptir ve likidite krizlerine karşı çok duyarlıdır. Ekonomideki herhangi bir kriz, hangi nedenle çıkmış olura olsun, bu mekanizma yüzünden mutlaka bir likidite krizine dönüşecek – veya en azından, bir likidite krizi evresini de içerecek ve kredi kanalı çalışmayacaktır.

Bir önceki krizlere göre; gelecekte ortaya çıkabilecek  herhangi bir ekonomik veya finansal krizin, KKTC ekonomisi üzerindeki etkisi daha şiddetli olacaktır...!

24.08.2007