Bankacılık risk yönetim işidir; risk yönetim sanatıdır.
Sorunlu Kredi mi dediniz ? Neden Sorunlu Kredi ?Sorunlu kredi oluşmasının arkasında bir değil, birden çok neden vardır.
Bankacıların veya Bankaların sorunlu kredilerle yüz yüze kalmasına yol açan nedenler:
Kötü Kredi Görüşmesi
Yetersiz Finansal Analiz
Yanlış yapılandırılmış kredi
Kredi İçin Doğru Teminatın Alınmaması
Krediyle İlgili Belgelerin Yetersiz Olması
Kredinin Yetersiz İzlenmesi
İşletme Sahiplerinin (Ticari Kredi Sahiplerinin) aldığı yanlış kararlar (örneğin, yatırım kararları)
Olumsuz Dış Gelişmeler- ekonomik, siyasi, teknolojik değişimler/gelişimler.
Sorunlu kredi süreçleri için ticari mahkeme olmaması.
Bankacılık sektöründe sorunlu kredilere yol açan hataları iki grup halinde incelemek gerekir. Kredi verilmeden önce ve kredi verildikten sonra:
Kredi Verilmeden Önce:
Müşterinin bankacıyı kredi vermesi için korkutması, zorlaması veya kandırması
Müşteriyi sinirlendirme veya kaybetme korkusuyla gerekli soruların sorulmaması,
Daha deneyimli bir kredi görevlisinin ilgilenmesi gereken zor kredilerle ilgilenmemesi
Verilmesi düşünülen krediyle ilgili kararların özellikle rakiplerden kaynaklanan baskı ilgili olarak verilmesi,
Bankanın parasını kullanarak, müşteri aracılığıyla bir girişimci/işadamı gibi davranılması,
Kredi müşterisi hakkında yetersiz değerlendirme yapılması
Mali tabloların yetersiz değerlendirilmesi
Uygun olmayan kredi yapısı- miktarı, kredinin geri ödenmesini sağlayacak kaynakları (teminatı), geri ödemenin zamanlaması (şartları),
Yetersiz Teminatlandırma
Bankanın ilişkide bulunduğu müşteriyi (özel/tüzel) gerektiği gibi incelememesi,
Kredi Verildikten Sonra:
Etkin olmayan kredi takibi; kredi takibinin etkin olarak yapılmaması,
Finansal/mali bilgi talebi ve incelenmesi yapılmaması,
Ticari müşteriyi (özellikle büyük kredilendirmede) ziyaret yapılmaması,
Ticari müşteri ve sektör ile ilgili olarak sürekli kontroller yapılmaması,
Borcu büyük miktarlara ulaşana kadar; müşterinin küçük miktarlarla borç almasına izin verilmesi veya bankanın müşterinin işlerini çevirebilmesi için kredi vermek durumunda kalması,
Büyümenin kontrol edilmemesi,
Kredilendirme işlevinin/sürecinin doğru bir şekilde yönetilmemesi.
Sorun Tespit Edildikten Sonra:
- Krediyi incelemekten korkmak ve gereken soruları sormamak,
- Hata yapıldığını/sorun olduğunu kabul etmemek,
- Müşteriyle iletişim kurulamaması/iletişimin kesilmesi, krediyi tahsil edebilmek için baskı/tehdit uygulanması,
- Tepkisiz kalınması ve durumun düzeleceğinin umut edilmesi- mucize beklentisi teorisi (Miracle Approach/Inaction Approach). Bu çok ciddi bir finansal hastalıktır !!!
Kredilerle ilgili sorunları önceden tespit etmek için belli başlı yöntemlerden yararlanılabilir (erken uyarı sinyallerinin iyice algılanması ve buna göre kredinin izlenmesi):
- Belgelerdeki eksiklikler/noksanlıklar
- Teminat değerinin düşmesi
- Verilen kredi ve aşırı kredi limiti kullanımı
- Diğer göstergeler (ticari işletmelerde; mali tablolarda yaşanan sıkıntılar, üst yönetimde değişiklik, verilen sözlerde gecikmeler).
- Bankacılık sektöründe veya pazarında asimetrik bilgi akışından kaynaklanan ters seçimler, bilgi akışı sinyallerinin ne bankacı ne de kredi müşterisi tarafından tam olarak algılanmaması,
- Bankacılık sektöründe ters seçim ve ahlaki tehlikenin (veya ahlaki istismar ve ahlaki çöküntünün) çok yüksek seviyede seyr etmesinden kaynaklanan sorunlu krediler ve kredilendirmeler.
Mafya tipi fon sağlayıcı firmaların (tefeci) yukarıda belirtilen asimetrik bilgi akışından yüksek düzeyde rant elde etmesi ve bankacılık sektöründe daha fazla borç-alacak mağduru yaratılması,
Doğrudur, limonata sektörü büyüyor. Ama, bu tip limon büyüme nereye kadar devam edebilecek.
Limon-limonata tipi kredilendirmeler ile büyüme ve gelişme sektör ve aktörler için ne kadar sağlıklıdır ?